Zararlı Haşereler, Böceklerle Mücadele
Tahtakurusu, Kene, Pire, Bit
Tahtakurusu Heteroptera (yarım kanatlılar) takımının cimicidae ailesindendirler.
Yaklaşık 75 değişik türleri olmasına karşın bizi en çok ilgilendiren "cimex Lectularius" türüdür.
İnsan, memeli hayvan ve kuşların kanlarını emerek beslenirler. Erişkinleri 4-5 mm uzunluğunda, yassı oval ve kızıl kahverengindedirler.
İtici bir koku salgılarlar. Emdikleri kanı sindirmeleri günlerce sürebilir ve bir kez beslenen tahtakurusu gerektiğinde bir yıl beslenmeden yaşayabilir.
Tahtakuruları ısırdıkları yerde kızarıklık, kabartı ve kaşıntıya neden olurlar. Bulaşıcı hastalık taşımazlar.
Kene eklem bacaklıların örümceğimsiler sınıfından kan emici ve gözsüz bir dış parazittir.
Özellikle göçmen kuşlarla hastalıkları yayıldıkları bilinmektedir.
İnsan, koyun, köpek, kedi, deve gibi canlıların derilerine yapışarak kanlarını emer. "Asıl kene" olarak bilinir Yumurta ile çoğalır. Dişi yumurtalarını yaprak, çöp veya hayvan kılları arasına bırakır.
Larvalar genellikle kertenkeleler üzerinde, erginler ise insan, koyun, sığır, köpek gibi memeliler üzerinde parazit yaşarlar. Vücutları başla kaynaşmış bir göğüs ve torba biçimli dişi 11-12 mm'ye kadar sişer.
Erginlerinde dört çift bacak bulunur. Bacakların uçlarında çengeller ve vantuzlar vardır.
Deriye rahatça yapışarak hortumlarıyla kan emerler. İyice şiştikten sonra kendilerini yere atarak konaklarından uzaklaşır, ot veya ağaçlara tırmanırlar.
Ön ayaklarının uçları dokunma ve koku alma için özelleşmiştir. Ormanlarda bulunduğu ağacın altından bir hayvan geçtiği takdirde üzerine düşüp derisine yapışır ve etine hortumunu sokarak kanını emer.
Bugün 889 kene türü bilinmektedir. Kenelerin hepsi zararlı, parazit ve kör değildir.
Sığır ve köpek kene türleri gözlüdür. İnsan ve ehil hayvanlarda parazit yaşayanlar çeşitli hastalık mikroplarını bulaştırdıklarından sağlık bakımından zararlıdır ve birçok bakteri de üretmektedir.
Kene tedavisi çok zor olan, sonucu ölüme kadar varabilen son derece tehlikeli hastalıklar taşır.
Keneler virüs, bakteri ile protozoon ve Rickettsia adlı parazitleri taşıyabilirler ve bu ciddi enfeksiyon etkenlerini kanını emdikleri insan ve hayvanlara aktarırlar.
PİRE Siphonaptera takımını oluşturan küçük,kanatsız ve kan emerek beslenen böceklerdir. Sıcak ve ılıman iklim bölgelerini çok severler.
Özel vücut yapıları sayesinde insan, memeli hayvanlar ve kemirgenlerin derilerine yapışarak kanlarını emerler ve konak değiştirirken birçok tehlikeli hastalığın taşınmasına neden olurlar.
Erişkinlerin vücut uzunlukları 1-10 mm arasında değişir. Yaşam süreleri birkaç hafta ile bir yıl arasındandır. Güçlü bacakları sayesinde boylarının 200 katını aşan mesafelere sıçrayabilir.
Uzun bacaklı ve yassı vücutlu bu asalak yumurta, larva, pupa ve erişkin döngüsü ile çoğalır.
Pupalar içinde olgunlaştıkları kozadan çıkar çıkmaz hemen tutunabilecekleri bir memeli veya kuş bulurlar. Bazı pireler tek bir konak türünde yaşadıkları gibi bazı türleri değişik konaklarda yaşayabilir.
Vebanın insanlara bulaşmasında baş rol oynayan pireler (Xenopsylla cheopsis) ortaçağda Avrupa nüfusunun yaklaşık dörtte birinin ölümünden sorumludur.
Vebanın bulaştığı kemirgenler (özellikle fareler) dayanıklı değildir ve çabuk ölürler.
Ölen konaktan ayrılan pireler rahatlıkla insanlara ulaşarak bu hastalığı taşıyabilirler.
Pireler veba'nın yanı sıra tifus ve tularemi hastalıklarını da bulaştırır.
Bit Phthiraptera takımından yaklaşık 3300 değişik türü olan, küçük, kanatsız, yassı ve renkleri kirli beyazdan-siyaha varan asalaklardır.
Çin'de insan bitinin de bulunduğu Anoplura alt takımı üyeleri emicidirler ve sadece memelileri konak olarak seçen bu alt takıma "gerçek bitler" de denilmektedir.
İnsan vücut bitlerinin dışında tüm bitler, hayat evrelerinin tamamını konakladıkları canlının vücudunda geçirirler. Sadece vücut biti giysi kıvrımlarında barınır.
Dişi bit sirke denilen yumurtalarını, tek tek veya topaklar halinde saç, tüy ve kıl diplerine bırakırlar.
Tek bir dişi bit iki ay içerisinde 5000 yumurta bırakabilir. Bitler genellikle yaşadıkları konakları değiştirmezler.
Özellikle evcil hayvanlarda aşırı çoğalmaları halinde hayvanın derisini tahriş ederek yaraların açılmasına ve sekonder enfeksiyonlara neden olurlar.
İnsanda en çok görülen bit türü Pediculus humanus'tur. Vücut üzerinde yaşadığı bölgeye göre de değişik isimler alır.
Baş biti (Pediculus humanus capitis), vücut biti (Pediculus humanus humanus), kasık biti (Pediculus humanus pubis) şeklinde adlandırılırlar.
Bitlenme şiddetli kaşıntı ve derinin tahrişi sonucu açılan yaralarda sekonder enfeksiyonlara, özellikle çocuklarda impetigo denilen iltihaplı deri hastalığına yol açar.
Ayrıca vücut biti tifus, siper humması reccurent humması gibi hastalıklara neden olan mikroorganizmalarında taşıyıcısıdırlar.